Tkactwo tabliczkowe – przewodnik cz. 8. Jak dobrać kolory krajki?

Interesuje cię tkanie krajek na tabliczkach, ale nie wiesz jak zacząć? Zapoznaj się z naszym przewodnikiem. W części 8 omawiamy jak wybrać kolory włóczki. 

W tkaniu nie liczy się pojedynczy kolor, ale to jak kolory ze sobą współgrają. Niektórzy z nas intuicyjnie świetnie dobierają zestawy kolorystyczne, innym sprawia to więcej trudności. Na szczęście doboru kolorów można się nauczyć, wykorzystując kilka podstawowych informacji i narzędzi. 

Pasy tkane na tabliczkach, bardku czy innymi technikami pasamonictwa można podzielić na podgrupy ze względu na ilość użytych kolorów. I tak mamy pasy jednobarwne – wykonane w całości z jednokolorowej włóczki, monochromatyczne – wykonane z włóczki o jednej barwie, ale w wielu odcieniach, pasy dwukolorowe oraz wielokolorowe. Dwa ostatnie typy warto odróżnić, ponieważ są najczęściej spotykane w tkaniu na krosienkach tabliczkowych. W jednej tabliczce może być tyle kolorów ile otworów, czyli w przypadku najbardziej typowych tabliczek – cztery. Ilość kolorów w całej krajce zależy od naszej fantazji. Wzory wykonane są na tabliczkach najczęściej w 2 lub 3 kolorach, dodatkowe kolory mogą pojawić się w krawędziach pasów.

Które kolory do siebie pasują?

Koło barw to proste i wygodne narzędzie, które pokazuje relacje między kolorami. Wyróżniamy na nim kolory podstawowe – czerwony, żółty i niebieski oraz kolory pochodne pochodzące z ich mieszania, np. żółty + niebieski daje zielony. Kolorów podstawowych nie da się uzyskać dzięki zmieszaniu innych barw. Na poniższym kole jest 12 kolorów, z których połowa to kolory ciepłe, a połowa chłodne, choć temperatura koloru na granicy może zmienić się nieco w zależności od zestawienia, w którym się znajdzie. 

Najcieplejszy kolor, pomarańczowy, znajduje się w środku ciepłej połowy koła, która rozciąga się od żółto-zielonego do czerwono-fioletowego. Najchłodniejszy kolor, niebieski, znajduje się pośrodku chłodnej połowy koła, która rozciąga się od czerwono-fioletowego do żółto-zielonego. Czerwono-fioletowe i żółto-zielone to kolory graniczne, które mogą być ciepłe lub chłodne, w zależności od sposobu ich użycia. Dlaczego temperatura barw jest istotna? W tkaninie ciepłe kolory wydają się bardziej widoczne, sprawiają wrażenie, że “wychodzą” z tkaniny. Chłodne kolory mają tendencję do “zanikania”, rozmywania się w tle. Jeśli zależy nam na podkreśleniu elementu wzory warto wykonać go w ciepłych barwach na zimnym tle. 

Jak używać koła barw?

Koło barw może pomóc w każdej dziedzinie, w której ważne jest zestawienie kolorów, więc i w tkaniu krajek. Trzy podstawowe zestawienia, którymi można się inspirować w doborze kolorów włóczek to: kolory monochromatyczne, pokrewne (analogiczne) oraz dopełniające (komplementarne). 

Kolory monochromatyczne

To odcienie jednego koloru w tym samym trójkącie kolorystycznym na kole barw.

Pasy  monochromatyczne są minimalistyczne, subtelne, harmonijne. Użycie w krajce jednego koloru lub jego wielu odcieni sprawdza się przy strukturalnych metodach tkania, czyli takich, w których krajka nie jest płaska, ale ma wyraźną, przestrzenną teksturę. Taka technika to np. tkanie z pominięciem jednej lub dwu nici w tabliczce (tzw. technika “Missed-hole”). Użycie jednego koloru lub cieniowanie sprzyja podkreśleniu ciekawej faktury pasa.

Kolory pokrewne 

Inaczej zwane analogicznymi to kolory, które na kole barw ze sobą sąsiadują, znajdują się obok siebie.

Krajki w kolorach pokrewnych są subtelne, przyjemne dla oka, nie rzucają się w oczy. Można je nieco ożywić i przełamać, jeśli zestawi się ze sobą kolory sąsiadujące na granicy ciepłych i zimnych barw, np. zielony (zimny), żółty (ciepły) i pomarańczowy (ciepły).

Kolory dopełniające 

Czyli inaczej komplementarne działają na zasadzie przeciwieństw, które jednak dobrze współgrają i pasują do siebie. Dwa kolory dopełniające to te, które na kole barw leżą naprzeciwko siebie, np. niebieski i pomarańczowy, czerwony i zielony. Silnie skontrastowane barwy sprawiają, że każda wydaje się silniejsza.

Co ciekawe, kolory dopełniające można zobaczyć bez koła barw. Wystarczy przez kilka sekund wpatrywać się w dany kolor, np. zielony, a następnie przenieść wzrok na białą powierzchnię, żeby na chwilę zobaczyć kolor dopełniający, w tym przypadku czerwony. To zjawisko optyczne nazywa się powidokiem (kontrastem następczym). 

Kolory komplementarne świetnie sprawdzają się w pasach z bogatymi, skomplikowanymi wzorami, ponieważ dobrze eksponują linie i figury. Dzięki temu wzory są wyraźnie widoczne, nawet kiedy używamy bardzo cienkich nici. 

W średniowieczu chętnie sięgano po kontrastujące zestawienia kolorów. Najlepszym przykładem są taśmy tabliczkowe znalezione w Snartemo w Norwegii. Miały skomplikowane wzory geometryczne, a do ich utkania wykorzystano czerwoną, zieloną, niebieską i żółtą nić.

Reguła triady

Jeśli projektujemy krajkę w trzech kolorach warto pomyśleć o triadzie. Jak to zrobić? Na kole barw rysujemy trójkąt równoboczny, zaczynając od koloru, który ma być przewodnim w aranżacji. Dwa kolejne wierzchołki wskażą kolory pasujące do siebie, podbijające się wzajemnie np.: żółty, niebieski i czerwony lub zielony, fioletowy, pomarańczowy.

Inną metodą jest trójkąt oparty o kolory dopełniające. Ustawiamy jeden wierzchołek trójkąta w głównym kolorze, a dwa pozostałe po obu stronach jego koloru dopełniającego. 

Reguła rombu

Lub kwadratu, pomaga określić aż cztery pasujące do siebie barwy np. żółty, fioletowy, niebiesko-zielony, i pomarańczowo-czerwony.

Wszystkie powyższe zestawienia można testować na kole barw online.

Znane i lubiane

Jest kilka zestawów kolorystycznych, które zawsze się w krajkach sprawdzają. Które to? Warto spojrzeć na stroje ludowe, w których bardzo często zestawiony jest zielony z czerwonym (kolory dopełniające). Jeśli krajka ma być dwukolorowa, dobrze wyglądają ze sobą zestawy ciepły-zimny lub jasny-ciemny. Klasyczne zestawienia to czerwony i czarny oraz czerwony i biały. W przypadku trzech kolorów dobrze wygląda zestaw w kolorze flagi Norwegii – czerwony, granatowy i biały. Jedną z taśm, które wykonałam i która cieszyła się dużym powodzeniem była krajka w kolorach: bordo, ciemny pomarańcz i turkus. Zestaw ten można w przybliżeniu odnaleźć na kole barw w trójkącie, w którym główny wierzchołek jest w turkusie, a bordo i pomarańcz to kolory po obu stronach koloru dopełniającego turkus.

Bibliografia:

COLOR! Everything a Weaver Needs to know. Handwoven Series. Interweave.

https://www.oberlo.com/blog/color-combinations-cheat-sheet

Projekt „Tkactwo tabliczkowe wczoraj i dziś – badania, warsztaty, monografia” zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.